Page 13 - Dosta Doğru Dergisi 1. Sayı
P. 13
k duymazlar. Böylece, halk tarafından benimsenen Ehl-i dığı bir devri Mevlâna çevresinde anlatması bakımından
Sünnet telakkisi de bazı çevreler tarafından terkedilmiş önemlidir. Hacı Bektaş Veli’nin Makâlât’ı ile Velâyetnâme
oldu. Bunun büyük halk kitleleri tarafından benimsen- menkıbe kitabı da o devri anlamak bakımından önceki
meyeceğini bilen tasavvuf düşmanlarının çeşitli yayın kadar önemlidir. Mevlâna ile Hacı Bektaş Veli hazretleri
kuruluşlarıyla dernek ve partilerin gücünden faydalan- çok çeşitli sebeplerle kendi eserleriyle hayatının mana-
maya çalışmak için kendilerini farklı kimliklerde takdim sını oluşturan temel telâkkilerden uzak bir tarzda tanıtı-
etmelerine sık rastlanmıştır. Osmanlı aydınları İmam Ga- lıyor. İmam Gazali’nin tasavvuflarla ilgili eserleri yanında
zali ile İmam Rabbani’yi şeriat ve tarikat telakkileri için İmam Rabbani’nin Mektubat isimli eseri de çok önemli-
üstad ve müceddit kabul etmişler, Ehl-i sünnet telakkisini dir. Elbette Adülkadir Geylani hazretlerinin pek çok eser-
bunların görüşlerine dayandırmışlardır. Bu çağda benzer leri var. Muhiddin Arabi hazretlerinin eserleri kadar, Mev-
bir misyon üstlenen Necip Fazıl, İslâm kültürüyle birlikte lâna Molla Cami hazretlerinin Nefahatü’l Üns adlı büyük
tasavvufun da aslî kaynaklarını ortayla koymuştur. Bun- eseri de önemlidir ve bu eserler her devirde yeniden dili-
lardan haberdar olmadan İslâm kültürüne ait hakkı ve mize tercüme edilir. Necip Fazıl’ın menâkıb dilini çağdaş-
hakikatleri tebliğ etmek oldukça güçtür. O yüzden ken- laştırarak çeşitli kaynaklardan derlediği menkıbeleri yeni
dilerini beşik uleması tavrıyla müftü-i sakaleyn görenleri bir hikâye diliyle Halkadan Pırıltılar adıyla yayınlamasıyla
gafletten uyandırmak kolay değildir. birlikte, çok sayıda kitap ve derleme yayınlanmaya baş-
landı. Halkadan Pırıltılar’dan sonra tasavvuf büyüklerini
10. Bizde tasavvuf kültürü ile evliyalara ve onlara de Altun Halka gibi kitaplarla anlattı ve daha sonra fark-
ait kitapları tanıtır mısınız? lı isimlerle 333 Veliler Ordusu ve 33 Başbuğ Veliler adla
kitaplar yayınladı, yorumlarını ortaya koydu. Anadolu
Tasavvuf bilgileri sistemli bilimsel çalışmaların konusu evliyalarının büyük çoğunluğu şair ve bunlardan önemli
olduğundan beri, edebiyat ve ilahiyat fakültelerinde ders bir kısmı Mevlâna ve İbni Arabi gibi büyük mütefekkirle-
olarak okutuluyor, bilimsel disiplin çerçevesinde eserlere rin görüşlerini şiirleştirmekte, pek çoğu da Ahmet Yesevi
konu oluyor. Fakat yaşanmış veya yaşanan hayatın ifade- dervişi olarak, Hacı Bektaş Veli gibi Horasan’dan gelmek-
si bilimsel çalışmalardan çok edebi eserlere veya bu dil- tedir. Şiir, Ahmet Yesevi tarzında Hikmetler gibi ilahiler
le yazılmış hatıra ve monografilere konu olduğu zaman söyleyen Yunus Emre’den sonra Hacı Bayram Veli ve Eşre-
daha etkili olmakta ve insanlar birbirini daha iyi anlayıp foğlu Rumi ile Erzurumlu İbrahim Hakkı yanında Kuddusi
benimseyebilmektedir. O yüzden biyografik çalışmalar ve Salih Baba pek çok tekke edebiyatında farklı nefesler
bize insanın hakikatini daha iyi ve daha vukuflu bir tarz- görüldü. Bunların farklı sesleri gibi çok ve çeşitli şiirleri
da yansıtmaktadır. Görüldüğü gibi, hatıra ve monografi bir araya getiren antolojiler var. Şiirin önemi nasıl şairin
kitapları gibi ikinci derecede edebi eserler bile bize in- başarısı kadar şairinin dünya görüşü ile yakından ilgili ise,
sanı duygu ve düşünceleriyle, ferdi ve sosyal durumuyla, mistik kültürün de beslendiği tasavvufi kaynağa bağlı
en önemlisi de bir bütün halinde anlatabilmektedir. O olarak değerlendirilmesi gerekir. Divan, Tekke ve Halk şa-
yüzden hatırat niteliğinde yazma tarihlerimizle şuara tez- irleri ayrı formlarda aynı değerleri yansıtırken Türkiye’de
kireleri ve evliya menkıbeleri kültürümüzün en önemli yaşanan değişimle birlikte formlarını değiştirdikleri gibi,
kaynaklarıdır ve tarihsel dönemleri kendi şahsi gözlemle- Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasıyla birlikte tarikat faali-
riyle veya bir şahsiyetin çevresiyle anlatan kitaplar kültü- yetlerinin başka bir şekilde sürdürüldüğü görüldü. Bun-
müzün çeşitli boyutlarını çok iyi ortaya koyabilmektedir. lardan özlerini koruyanlar da var.
Bu anlamda Mevlâna’nın kendi eserleri yanında, o çev-
rede yetişmiş Sipehsalar’ın Risâlesi ile Ahmet Eflâki’nin
Menâkıbü’l Ârifin adlı eserleri de pek çok şahsiyetin yaşa-
Mayıs 2013 Dosta Doğru | 11
