MÜRIDIN AILESI IÇINDEKI ADABI
Nikâh akdi ile evlilik kurmus olan Müslüman erkek ve kadin bir vücud gibidirler. Birbirlerine karsilikli olarak riayet etmeleri gereken haklari ve edepleri vardir. Bunlar içinde farz, vacib, sünnet ve mübah olanlari vardir. Bunlara, derecelerine göre layik olduklari önemi vermek ve tatbik etmek hem emr-i ilahi, hem sünnet-i peygamberi hem tarikat adabi, hem de saadetleri geregidir.
Tarikata girmis bir Müslüman aile hukukuna riayet etmesi lazimdir. Peygamberimiz (sav) kadinlara söyle buyurmuslardir:”Eger bir kimseye Allah’tan baska birine secde etmesini emredecek olsaydim; kadinlara kocalarina secde etmelerini emrederdim.”Bunun sebebi, erkeklerin kadinlar üzerindeki haklarinin büyüklügüdür.(Mistakü’l-Mesabih)
Peygamberimiz erkeklere de söyle buyurmuslardir:”Müminlerin imanca en olgunlari, ahlaki en güzel olanlaridir. Sizin en hayirliniz da kadinlarina en hayirli olanlarinizdir.” (Mistakü’l-Mesabih)
Her ikisinin de adab ve sorumluluk derecelerini söyle belirtiyorlar:”Biliniz ki hepiniz çobansiniz ve hepiniz gözettiginizden sorumlusunuz. Devlet reisi bir muafizdir ve emri altindakilerden sorumludur. Erkek ev halkinin üzerinde muafizdir, bütün ev halkindan sorumludur. Kadin da kocasinin evinin ve çocuklarinin gözetleyicisidir ve onlardan sorumludur. Hizmetçi, efendisinin malinin bekçisidir ve ondan sorumludur. Biliniz ki hepiniz bir çoban ve her biriniz beklediginizden sorumlusunuz.(Buhari, Müslim)
Cenab-i Hak evliligi ilahi sinirlarla emniyet altina almistir. Bu sinirlar, huzur ve saadetin devami için gereken sartlardir. Bu sartlara uymamak aileyi yikmaktir.
Kur’an-i Kerim’de Cenab-i Hak:”Allah’in sinirlarini asanlar zalimlerin ta kendileridir.”(Bakara suresi/229)buyurmaktadir.
Yine:”Iyi kadinlar itaatli olanlardir. Allah kendi haklarini nasil korudu ise onlarda öylece görünmeyeni koruyanlardir.”(Nisa suresi/34) buyuruyor.
Peygamberimiz (sav):”Kadin bes vakit namazini kilar, bir ay orucunu tutar, irzini muhafaza eder, kocasina da itaat ederse cennet kapilarinin dilediginden girsin.”(Mistakü’l-Mesabih) buyuruyor.
KADININ HAKLARI:
Kadinin maddi ihtiyaçlarini, maisetini temin etmek erkege aittir.
Peygamberimiz buyuruyor:”Yediginden yedirirsin, giydiginden giydirirsin. Sakin yüzüne vurma. Ona ve yaptigi islere çirkin deme. Darilip onu yalniz birakma. Ancak ev içinde muvakkat bir zaman nazlanabilirsiniz”
Bir baska hadis-i serifde söyle buyuruluyor:”Onlara yediginizden yedirin, giydiginizden giydirin. Onlari dövmeyin, çirkin demeyin, fena söz söylemeyin”(Müslim)
Cenab-i Hak buyuruyor:”Kadinlarinizla iyi geçinin. Onlardan hoslanmadi iseniz bile… Olabilir ki bir sey sizin hosunuza gitmez de Allah onda birçok hayir takdir etmis bulunur.”(Nisa suresi/19)
Peygamberimiz buyuruyor:”Mü’min bir erkek, mü’min kadinina kizip durmasin. Eger onun huyundan hoslanmazsa baska huyundan memnun olabilir.”
Yine Nebiyy-i Ekrem sallallahu aleyhi ve selem söyle buyurmuslardir:
“Kadinlar hakkinda birbirinize iyiligi tavsiye ediniz.”(Buhari, Müslim)
Kadin, kocasinin daima kendisiyle mesgul olmasini ister. Erkek ise sevgi nezaket, ülfet, ikram, ihsan, sefkat ve merhamet gibi Islam ahlakini ailesine dinin gösterdigi ölçü dairesinde bezletmelidir. Bunlar ünsiyetin sartlarindan, mutlulugun anahtarlarindandir.
Bunlarin aksini yapmak, kötü sonuçlarin dogmasina sebep olur.
Olur-olmaz basit seyler için kadina darilmak, konusmamak dinen yasaklanmistir.
Birbirini garip tecessüslerle sikistirmak üzüntüye sebep olur.
Iyilik ve hüsn-i zan varken kötülüge, su-i zanna düsmek dogru degildir. Hele mürid olmus bir kisinin edeb olarak iyiligi seçmesi seyr u sülukünde tekâmülünü gösterir, huzurunu artirir.
Aile sirlari disariya ifsa edilmez.
Peygamber efendimiz söyle buyuruyor:
“Kiyamet gününde Allah huzurunda en kötü durumda bulunan kimselerden biride aile sirlarini ifsa eden kimsedir.”(Müslim)
Ailenin dini bilgilerinin artmasina, ahlakinin güzellesmesine, salih amellerinin çogalmasina çalismak, sihhatini, istirahatini temin etmek erkegin vazifeleri arasindadir.
Hanimin hizmetlerini takdir etmek, yorgunlugunu giderecek söz söylemek, sevecegi seyleri almak, söz verdigi vakitte gelmek olgun bir Müslüman erkegin vazifeleri ve adabi cümlesindendir.
ERKEGIN HAKLARI:
Cenab-i Hak, “erkekler, kadinlar üzerinde hâkimdirler.”buyuruyor.(Nisa suresi / 34)
Allah’in bu fermani, erkege bazi kabiliyetleri kadina verdiginden üstün olarak ihsan etmesinden dolayidir. Bu sebeple eve hâkim erkektir. Aile reisi odur. Sorumlu da odur. Böyle olunca kadin erkegin seriat dâhilindeki her emrine itaat etmeye mecburdur. Kadin, nafile ibadetlerini bile erkegin izni dairesinde eda edebilir.
Aralarindaki isler müsavere, ülfet, ünsiyet, muhabbet, nezaket, hülasa edeb dâhilinde idare ederler.
Kadin kocasinin bir parçasi, hayat arkadasi, huzur ve rahat vesilesi, sevgi ve sefkat kaynagidir. Bu bakimdan birbirlerini tamamlarlar.
Kadin evinin düzenine, temizligine, çocuklarinin bakim ve terbiyelerine, yemelerine, giymelerine dikkat eder. Bu nezaket dirayetini güzel halleriyle kocasina göstermeye çalisir ve bunu ihmal etmeden devam ettirir.
Kocasini her gün karsilamada, yolcu etmede ve onunla konusmasinda asalet necabetini gösterir.
Yorgun gelen aile reisini evine baglamak, dinlendirmek, yuvasinda mutlu etmek, kendi hizmet ve emegini ona hissettirmek Müslüman kadinin siaridir.
Bunun aksini yapmak kadin için dünyada ve ahirette hüsrandir.
Hadis-i serifde Peygamberimiz,
“Hangi kadin zaruret olmaksizin kocasindan bosanmak isterse cennet kokusu ona haramdir.”(Müskatü’l-Mesabih) buyuruyor.
Ancak dört mühim sey bosanmaya mecbur kilar:
1.Islam Dininden çikmak,
2.Cinnet getirmek,
3.Evlilik hayati için tehlikeli olan önemli ve bulasici bir hastalik veya aile hayatini devam ettirmeyecek bir noksanlik bulunmasi.
4.Zina ettiginin kesin delillerle ispat edilmis olmasi.
Bunlardan biri veya bir kaçi iki taraftan birinde bulunursa, diger taraf hakli olarak bosanma talep eder.
Bunlardan baska islerde basit bir münakasadan dolayi bosanma etmek caiz degildir. Allah’in takdirine karsi gelinmeyecek, islahina çalisilacak, sabirla büyük ecre nail olunacaktir.
Evlilikte karsilikli sevgi ve cazibenin devami için gereken seyleri ihmal etmemelidir. Aile yuvasi, insanin rahati, huzuru ve saadeti için kurulur. Bunlari bozacak hallere, huzuru kaçiracak durumlara meydan vermemek lazimdir. Birbirlerini uymaya, birbirlerini tamamlamaya ve Hakk’in verdigine razi olmaya azmetmelidirler.
Erkek ve kadinin ana ve babalarinin haklari birdir.
Erkek, kayinvalide ve kayinpederine, kadin da kayinvalide ve kayinpederine kendi ana ve babalari derecesinde hürmet, muhabbet ve itaat göstermelidirler. Din ve asalet bunu gerektirir.
Bu hal,”ana-babaya iyilik” olarak Allah’in rizasini kazanmaya vesile oldugu gibi saadetin devamina da esas olur.
Yikilmaya yüz tutmus nice yuvalar ana-babalara itaat sayesinde yeniden yapilmis, mutlu bir yuva olmustur.
Bir aile için günlük riayet edilecek edebler:
1.Her isinde Islam’a uygunlugu gözetmek.
2.Nezaket ve iltifatla konusmak.
3.Kadinin meziyetlerini bazen kendine, bazen de yakinlarina söylemek.
4.Münakasa etmemek.
5.Kirici, üzücü söz söylememek.
6.Birbirlerinin akrabalarinin aleyhinde bulunmamak.
7.Komsu haklarina riayet etmek.
8.Birbirlerini ilgilendiren islerde istisareye önem vermek.
9.Seyr-u süluke giren erkek veya kadin, esinin de girmesini saglamak.
10.Birbirlerine tarikatin huzur ve feyizlerini anlatmak.
11.Erkek, mürsidinden veya halifesinden dersi alip hanimina telkin eder.
12.Çocuklarinin Islami terbiyeleriyle her gün mesgul olmak. Dini bilgilerini,siyer ve Islam tarihini beraber okuyup anlamaya önem vermek.
13.Sohbetlere devam etmek.
14.Sohbet arkadaslarina halisane hizmet etmek.
15.Sohbette edinilen bilgileri eve de aktarmak.
16.Çocuklari sohbette bulundurmak ve hizmet ettirmek.
17.Evde dini ve ahlaki kitaplik bulundurmak.