Page 11 - Gülden Bülbüllere 5 - Abdurrahim Reyhan Erzincani

6 Gülden Bülbüllere

ne için vermiştir? Bu insana cüz’î iradeyi vermiş ki, aklı vermiş ki,
insan kendisi için zararlı veya yararlı olan bir şeyi bilsin.
Bak şimdi, bu dolmuş çay, burada sıcak olduğunu biliyorsun.
Soğusun ki içeyim, diyorsun. Tabii, bekleyeceksin ki soğusun ve
içesin. Çünkü bu sıcak çayı içersen ağzın yanacaktır. İşte bu aklı
vermiş ki bu çayın sıcak olduğunu bileceksin, bunu içip ağzını
yakmayacaksın. Sen burada bunun sıcaklığını düşünüp de ağzım
yanmasın diye içmiyorsun. Hatta elin de dayanmıyor, alamıyorsun.
Fakat bu çay döküldü, ayağını yaktı. İşte kader o, küllî irade o.
Sen cüz’î iradenle bu çayı, ağzım yanar diye, eline dahi alamı-
yorsun, ağzının yanacağını biliyorsun. Yani Cenâb-ı Hakk insanla-
ra irade vermiş, akıl vermiş.

Cenâb-ı Hakk, akıl vermiş ki bu insan kendisi için zararlı veya
yararlı olan bir şeyi bilsin. İrade de vermiş ki, zararlı olan bir şey-
den kaçınsın, korunsun; yararlı olan bir şeyi elde etsin. İrade-yi
cüz’iye budur, cüz’i akıl budur.

Ama irade-yi kül, akl-ı kül; Cenâb-ı Hakk’ın azameti, onun bil-
gisi, onun dilemesi, onun murat etmesidir.
Cenâb-ı Hakk’ta da sıfat-ı subutiye var, insanlarda da sıfat-ı su-
butiye var: İlim, hayat, semi, basar, irade, kudret, kelâm, tekvin.
Bunlar nedir? Cenâb-ı Hakk’ın sıfatlarıdır. İnsanlara da bu sıfatlar-
dan vermiş. Fakat insanlardaki bu sıfatlar cüz’idir, Cenâb-ı Hakk’ta
olan küllîdir.
Küllî ile cüz’iyi nasıl anlayacağız? Küllî; kâinatı aydınlatan bir
güneş var ve bütün zerreden kübraya kadar güneşten iktidar alıyor-
lar. Fakat şimdi bu güneş gündüz vakti bir pencereden içeriye
vurduğu zaman bir hat var, güneşin hattı pencereye geliyor. Vur-
muş olduğu yer nereye düşüyor? O hattın içerisinde bir de zerreler
var, böyle çabalıyorlar değil mi? İşte o zerre cüz’î iradedir. Bu
kâinatı aydınlatan güneş de küllî iradedir.
Bir de küllî iradenin okyanus olduğunu kabul et. Okyanusta çö-
pü batırırsan, çöpe bulaşan su neyse cüz’idir. İşte o okyanus küllî
irade, o çöpe bulaşan damla da cüz’î iradedir. O okyanus akl-ı kül,
o çöpe bulaşan damla da akl-ı cüzdür. Onun için: